Stille Nacht...

Vanavond is het Kerstavond...en is de kans groot dat u het lied “Stille nacht, Heilige nacht“  zingt... Volgend jaar...2018... is het precies 200 jaar geleden dat dit wereldberoemde kerstlied voor het eerst gezongen werd in Oostenrijk...in de St. Nikolauskerk in Obendorf...vlakbij Salzburg... De priester Joseph Mohr en de onderwijzer en organist Franz Gruber componeerden dit lied...dat inmiddels al in meer dan 300 talen en dialecten vertaald is... Joseph Mohr schreef dit gedicht om de mensen weer hoop te geven na jaren van oorlog en ellende... De Franse bezetting was gelukkig voorbij... Napoleon was verslagen...maar het land lag wel in puin en door de mislukte oogst van 1818 was er hongersnood... in de 200 jaar na de eerste opvoering werd het lied wereldwijd een boodschap van hoop en vrede... Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen op Kerstavond 1914 de Duitse en Engelse soldaten uit hun loopgraven om gezamenlijk Stille Nacht, Heilige Nacht in verschillende talen te zingen... Vanwege de taaloverstijgende vredesboodschap werd het lied in 2011 door UNESCO tot immaterieel erfgoed uitgeroepen.... Toch mooi dat een lied van 199 jaar oud ons nog steeds hoop geeft...! 

Museum Het Voorhuis wenst u fijne Kerstdagen....!

Kerstsfeer...

Vele vrijwilligsters hebben Museum Het Voorhuis weer omgetoverd in kerstsfeer... De tafel is gedekt met een prachtig oud damasten tafellaken... een oud servies en oude kristallen drinkglazen zijn uit het depot gehaald om er de tafel mee te dekken... Een ander oud servies is uit de kast getrokken om er kunstige kersttorens mee te bouwen... en oude kerstversierselen liggen te pronken in de vensterbank... a.s. Dinsdagmiddag 19 december kunt u uw eigen damasten tafellaken laten mangelen in Het Voorhuis...en zaterdag middag 23 december verlichten tientallen kaarsjes Het Voorhuis... Ook de chocolademelk en bisschopswijn staan dan klaar voor de bezoekers... Een mooi...lekker...en gezellig begin van de kerstdagen... ! En natuurlijk is de expositie “breien als ambacht” op deze dagen ook te bewonderen... 

Mangelen...

Sinds jaar en dag staat in de kelder van het museum een mangel...niet te verwarren met een wringer... Een wringer perst het water uit het natte wasgoed...een mangel perst de vouwen uit het licht ingevochte wasgoed...wat wij nu dus met een strijkijzer doen... Niet iedereen had vroeger een mangel in huis...alleen het gegoede deel van de burgers gebruikten hem... Dat waren mensen die vaak gasten ontvingen zoals de burgemeester... de dominee... de bovenmeester... de dijkgraaf enz.  Daar werd door de werkster het tafellinnen en huishoudlinnen  na het wassen gemangeld... Het verschil met strijken was dat mangelen koud werd gedaan... Daardoor gaat het ingeweven patroon van damast prachtig glanzen en wordt het kleed heel soepel... Als het damasten kleed uit de mangel kwam viel het harmonica’s gewijs in de mangelbak onder de mangel... Het kleed werd dan als een harmonica opgevouwen waardoor de vouwen het scherpst werden... Een scherpe vouw betekende namelijk een schoon kleed....!  Daarna werd het onder de linnenpers gelegd... Sinds enkele maanden heeft het museum die ook in bezit... Op dinsdagmiddag 19 december a.s. gaan we de mangel en linnenpers demonstreren en krijgt u de gelegenheid om uw eigen damasten tafellaken te komen mangelen... zodat uw tafellakens... servetten....of placemats er straks prachtig uitzien op uw gedekte kersttafel... Het Museum Het Voorhuis is dan geopend van 14.00 uur tot 16.30 uur... intree 2 Euro... U moet uw tafellaken wel licht ingevocht meebrengen...

Sint Nicolaas...

Het is alweer december...en deze week komt Sint Nicolaas weer bij velen van ons op bezoek... Iedereen kent het wel uit zijn jeugd... je schoen zetten bij de kachel met hooi of een wortel erin voor het paard van Sint Nicolaas...en een schaaltje met water natuurlijk...  En dan maar hopen of er ‘s morgens wat in je schoen zat... Maar niet voordat je gezongen had voor Sint Nicolaas... Sinterklaas kapoentje...gooi wat in mijn schoentje... En tegenwoordig doen we dit nog steeds...nu met de kleinkinderen... Maar wat zingen we eigenlijk...wat betekent het woord “kapoentje”...  Kapoentje heeft verschillende betekenissen... in de tijd dat dit lied geschreven werd was er een hele bekende Nederlander die Klaas Kapoen heette... een zware crimineel...die in veel spotprenten voorkwam... en een ware beroemdheid werd... Een soort Robin Hood zeg maar... Men denkt dat de schrijver daarom Sinterklaas deze achternaam gegeven heeft... De echte Klaas Kapoen eindigde wel op het schavot... Een andere denkwijze is dat men gewoon een woord zocht dat rijmt op schoentje... In het Vlaams is kapoentje een synoniem voor schurk of bandiet... In de 19e eeuw werd dit woord kapoentje afgezwakt...en werd het gebruikt voor deugniet of kwajongen... en dat zou dus weer slaan op zwarte Piet... De derde theorie komt uit de literatuur... In sommige streken wordt kapoen gebruikt om er een rode jurk mee aan te duiden... En een kapoen is ook een ander woord voor een gecastreerde haan...  het beest moest een celibatair leven gaan lijden... Lijden met een lange ij... want “genieten” was er niet meer bij...  En dat gold toen ook voor Bisschop Nicolaas... en nog steeds natuurlijk...voor de huidige bisschoppen... Welke theorie van kapoentje de juiste is...? Geen idee...!  Ik eindig het verhaal over Sint Nicolaas met een vreemd wetenswaardigheidje... Hij was in de 4e eeuw Bisschop van Myra... de toenmalige hoofdstad van Lycie...en is daar ook overleden... Toen de Turken later in de 11e eeuw Lycie veroverden...brachten Italiaanse zeelieden zijn overblijfselen naar Bari... Zijn ribben zijn nu belangrijke relieken in de Roomse kerk... In de basiliek van Bari staat een beeld van de Heilige Nicolas...en wat denk je...?  Omdat hij uit Azië kwam...heeft Sint Nicolaas een donkere huidskleur.... maar laten we die discussie maar niet aan gaan... Niet verder vertellen dus....!

Kameelrug...

Vandaag een mooie foto van Boerderij Gijbeland... enkele weken geleden gemaakt door een bezoeker... Museum Het Voorhuis is gevestigd in deze boerderij... in het voorhuis natuurlijk... Op deze foto is prachtig te zien dat deze boerderij een zogenaamd kameelrug dak heeft... Zo’n kameelrug dak is ontstaan in de 17e of 18e eeuw... Het hooi werd toen opgeslagen op de hooizolder of in de hooiberg...maar omdat er in de loop van de tijd meer koeien op een boerderij kwamen moest er ook meer hooi opgeslagen worden... Hooi in de hooiberg werd ook vaak nat bij overstromingen en was dan niet meer bruikbaar... De oplossing was om bij de boerderijen het dak van de hooizolder te gaan verhogen, zodat er meer hooi op de zolder opgetast kon worden... Boven het woongedeelte bleef het dak in de oude staat...zo ontstond er dus de kameelrug...In 1968 is bij deze boerderij de kameelrug vervangen door een lager pannendak... maar bij de herbouw is weer gekozen voor het oorspronkelijke kameelrug dak... Bijna in alle kernen van Molenwaard is nog wel een oude boerderij met een kameelrug te vinden...gewoon goed om je heen kijken...!

De Kelder...

Toen er nog geen diepvriezers en koelkasten waren... men nog nooit gehoord had van vacuüm- en blikverpakkingen...en er nog geen supermarkten waren die ook in de winter groenten en vlees verkopen...bedacht men manieren om hun zelf gekweekte groenten, fruit en vlees te bewaren voor de winter... De meest gebruikte methode was pekelen... het bewaren van voedsel in zout... Groenten gingen met veel zout in een Keulse pot... vlees, vis en kaas werden ook gepekeld... Deze methode wordt nu nog steeds toegepast...denk aan onze haring...rauwe ham...en pekelvlees... Vroeger was door het zoutgebruik hoge bloeddruk... en daardoor infarcten en beroertes... een belangrijke doodsoorzaak... Ook werden groenten bewaard in zand...zoals wortels...pastinaken...en kroten of bietjes... Eieren werden bewaard in waterglas...dat was een waterig middel om bv. kelders mee waterdicht te krijgen... Vlees, vis en groenten werden ook gedroogd... bv. appeltjes en stokvis... In de jaren 40 werd het wecken favoriet... Groenten, vlees en fruit werden in weckpotten gedaan...die in een weckketel in water gekookt werden en dan vacuüm trokken... Weer later werd invriezen populair... Niet iedereen had de middelen om een vrieskist te kopen...dus werden er in diverse Gemeenten diepvrieshuizen gebouwd...waarin men een ruimte kon huren om je etenswaren in te vriezen en te bewaren... In Goudriaan is zo’n diepvrieshuis nog steeds in gebruik... Al dat ingemaakte...gedroogde...en geweckte voedsel werd koel bewaard in een kelder...die elk huis toen wel had... In Museum Het Voorhuis staan in de kelder diverse voorwerpen die toen gebruikt werden om te pekelen...te wecken...en in te maken... Ook staan er nog dichte weckpotten uit de jaren 40 en 50 uit de vorige eeuw... Komt u gerust eens een keer kijken in onze kelder...

Kaas...

In de kelder van Museum Het Voorhuis staan heel veel attributen...die vroeger gebruikt werden om boter en kaas te maken... In de vroege geschiedenis van Nederland werd er al kaas gemaakt...Julius Caesar schreef al in 57 v.Chr. dat door de Germanen kaas werd gegeten... Het productieproces van kaas werd bij toeval ontdekt door nomaden...6000 jaar geleden... Melk werd toen vaak bewaard in varkens- of rundermagen...en als deze werden meegenomen op hun trektochten, werden de magen voortdurend heen en weer geschud... De enzymen die van nature voorkomen in de wand van de kalvermaag veranderden de melk in een vast en vloeibaar gedeelte...kaas en wei... Die enzymen noemen we stremsel... Voor het maken van echte boerenkaas wordt nog stremsel gebruikt uit kalvermagen... DSM maakt tegenwoordig stremsel uit gist... Kaas wordt een “levend” voedsel genoemd omdat er miljoenen bacteriën en schimmels in leven... In bepaalde buitenlandse kazen bevindt zich zelfs de kaasmijt...die gaten en scheuren in de kaas vreet... In weer een andere kaas komt de kaasvlieg voor...zijn larven eten en verteren de kaas, waardoor de kaas zijn smaak krijgt... Het is nog nooit iemand gelukt om uit te zoeken hoeveel soorten kaas er in de wereld gemaakt worden...want er komen dagelijks nog nieuwe soorten bij... 

Sint Jacobsbrug...

Regelmatig krijgt de Historische Vereniging Binnenwwaard voorwerpen aangeboden die historisch gezien belangrijk zijn voor de Binnenwaard en zeker niet verloren mogen gaan.... Zo ook deze koperen toeter... Hij was van Dhr. Aart Beuzekom, brugwachter van de Sint Jacobsbrug in Ottoland... Deze brug ligt over de Vliet, die het riviertje de Giessen met het Achterwaterschap verbindt... Deze Vliet is ook de scheiding tussen de polders uit de Overwaard en de Nederwaard, en ook tussen het dorp Ottoland en de vroegere Heerlijkheid Laag-Blokland... Dit water is gegraven in de jaren 1365/1366... gelijk met het Achterwaterschap en de Dwarsgang naar de Smoutjesvliet in Goudriaan... Volgens de overlevering is op Sint Jacobsdag...25 juli...besloten om een brug te gaan bouwen over de Vliet...en omdat dat nog voor de Reformatie was...kreeg de toenmalige brug zijn Paapse naam... In de volksmond wordt de brug trouwens gewoon de Vlietebrug genoemd... Dhr Beuzekom is jarenlang brugwachter geweest  van de Vlietebrug en zijn toeter...geschonken aan de HVB door zijn dochter...ligt nu nog even in een vitrine...om daarna goed opgeborgen te worden in ons depot... Nu is het nog wachten op de stok met de klomp...waar hij het brugwachtersgeld mee binnen hengelde...maar ik denk dat die nog in gebruik is bij de huidige brugwachtsters...

Stort...

Aan de oostzijde van Boerderij Gijbeland...waarin Museum Het Voorhuis is gevestigd...heeft de Projectgroep Restauratie Kleine Monumenten jaren geleden aan de slootkant een meststorthelling gerealiseerd... Deze “vlonder” boven de sloot werd ook wel “ stort “ genoemd...  Vroeger zaten er in deze boerderij onder de stalraampjes mestluiken... waar de stalmest door naar buiten gegooid werd... Nadat de stal veranderd was werd de stalmest voortaan met een kruiwagen de stal uitgereden...dan over een paar planken naar de schouw die in de sloot lag... Daar werd de kruiwagen met mest leeggestort in de schouw...om daarna bij “ open weer “ weggevaren te worden naar het land... Om de stort wat gemakkelijker te maken gebruikten ze daarom een meststorthelling... of in de Alblasserwaardse volksmond “misthelling” genoemd... Aan de slootkant van de stort maakte men een opstaand randje...zodat de volle zware kruiwagen niet per ongeluk de sloot in gereden werd... Tja...wie niet rijk was...moest toen ook al slim zijn...

500 jaar Reformatie..

Workshop...

Omdat het deze week herfstvakantie is...en de basisscholen gesloten zijn...organiseert Museum Het Voorhuis een workshop “ Breien met kinderen “...  Verveelt uw kind zich...en gunt u zich zelf een vrije middag... komt dan samen gezellig naar Bleskensgraaf...  Ook opa’s en oma’s met kleinkinderen zijn natuurlijk welkom... Het gaat zeker een heel gezellige middag worden...!

Van boter naar margarine...

Elke morgen ligt mijn ontbijt op een bordje die mijn moeder nog opgespaard heeft van de Leeuwenzegels... Op elk pakje Leeuwenzegel margarine zat een zegel...soms met een actie wel eens twee... Die knipte je er dan vanaf...deed ze in een klein doorzichtig papieren zakje...en als je genoeg zegeltjes had stuurde je ze op naar Leeuwenzegel voor een kado... Veel van ons speelgoed werd zo bij elkaar gespaard...  Zo ook mijn ontbijtbordje... Heel vroeger at men natuurlijk gewoon boter...gemaakt door de boerin...van koeienmelk... Maar in 1914 ontstond er schaarste aan boter vanwege de Eerste Wereldoorlog... en schakelde men over op kunstboter...gemaakt door de Firma Brinkers...die het margarine noemde...en gemaakt werd van rundvet...  Je kocht het bij de melkboer per ons...of per pond...die het dan verpakte in een vetvrij papier...In 1932 was er echter weer een boteroverschot...en bedacht de toenmalige regering het “menggebod”... Men werd verplicht om boter bij de margarine te mengen...en het moest verkocht worden in kleinverpakking...met een wikkel erom... En zo ontstond het pakje Leeuwenzegel margarine... Eind jaren 50 kwam Leeuwenzegel met “ de jonge leeuwenclub “...met als mascotte Prins Leo... een leeuwtje natuurlijk...Je kon lid worden van de club en je ontving dan het jeugdblad Prins Leo... Als je jarig was kreeg je een ansichtkaart van Prins Leo... En oh...wat was je daar blij mee...dat die Leo zo maar je verjaardag nog wist...wat voelde je je belangrijk...!  Vaak kreeg je “ speeltjes “ bij  twee pakjes Leeuwenzegel margarine... in 1961 waren dat filmstrips...er waren 84 verschillende...Het afspeelapparaat kon je met de zegels opsparen... Ook de plastic dieren...speldjes...en de tekentoverschijf kreeg je gratis bij de boter... Ik denk dat ons moeder daarom altijd Leeuwenzegel kocht...waren wij ook weer een poosje zoet...

Eenzijdig...

Wat is er op dit ogenblik toch een prachtige expositie over breisels en breimaterialen in Museum Het Voorhuis... Al die strengen wol...met natuurlijke producten geverfd... zijn een lust voor het oog... Wat geeft de natuur ons toch mooie zachte kleuren...en materialen... Want niet alleen met wol kan gebreid worden...maar ook van plantenvezels kunnen draden gesponnen worden... Vroeger werd er in de Alblasserwaard veel hemp of hennep verbouwd... Van de vezels van de hennepstengels...na het roten en braken...werden al draden gesponnen voor het maken van zeilen voor de zeilboten... Tegenwoordig wordt er van hemp weer kleding gemaakt...Van vlasstengels spinde met linnendraden...en van de katoenplant spinde met van de bollen natuurlijk katoenen draden... Zijde is de enige natuurlijke garensoort die niet afkomstig is van planten...maar gemaakt wordt door de zijde rups... Van zijn gemaakte cocon spint men hele zachte draden... De naam zijde is afgeleid van het woord "eenzijdig"... de rups eet alleen maar blaadjes van de moerbei boom...verder lust hij niets... Hij eet dus echt heel eenzijdig ... De expositie is nog tot 10 februari 2018 te bezoeken...

Nieuwe expositie...

Gisteren is in Museum Het Voorhuis in Bleskensgraaf de nieuwe expositie "Breien als ambacht" geopend... Er zijn prachtige stukken te bewonderen die Joke Blokland uit Noordeloos zelf gebreid heeft... met zelfgesponnen en zelf geverfde wol... Dat verven doet ze met alleen maar natuurlijke materialen... zoals bloemen en planten...boombladeren en boomvruchten... Speciaal voor deze expositie heeft ze wol geverfd met Dahlia's en Ligusterblaadjes uit de boerderijtuin van Het Voorhuis... De Dahlia's brachten zachtroze wol op...de ligusterblaadjes goudgele wol... Al deze... met natuurlijke materialen geverfde wol...is tijdens de expositie te koop in Het Voorhuis... Hoe het verfproces gaat... en wat je allemaal van de breigarens kunt maken...verteld Joke zelf...elke zaterdag en derde dinsdag van de maand van 14.00 tot 16.30 uur...

Retro...

Soms kom je van die foto's tegen die veel herinneringen oproepen... bijvoorbeeld deze foto van een woonkamer in de jaren 60/70 van de vorige eeuw... Hoewel...sommige woonkamers zien er tegenwoordig weer zo uit... Dat heet retro-design met een duur woord...maar voor oudere mensen is het gewoon "ouwe troep"... Deze kamer op de foto was duidelijk de "voorkamer"... met de zwart/wit tv...met daarop de schemerlamp...de makkelijke stoelen voor de ouders...met de krantenbak naast de stoel van vader... de staande asbak tussen de stoelen... en de uitschuifbare hanglamp boven het orgel... Ook de bakelieten telefoon en de platenspeler ontbreken niet...en de klok op de schoorsteenmantel was voor die tijd ook standaard... Ik kan me niet herinneren dat de klok bij ons thuis ooit ergens anders gestaan heeft...

 

Vakantie...

Vorige week was ik op vakantie en was ik dus niet in de gelegenheid om te bloggen... Het deed mij wel terug denken aan de vakanties van mijn jeugd... Wij gingen kamperen...maar pas toen de bungalowtent uit gevonden was... Mijn vader wilde namelijk niet op zijn knieën naar bed moeten kruipen... Er werd dus een bungalowtent aangeschaft...een soort veredelde partytent met zijkanten...in  de ene helft konden drie mensen slapen...in de andere helft kon je net met 4 personen zitten... Als het regende mocht je het tentdoek niet aanraken want dan ging de tent lekken... Stroom was er ook nog niet op de camping...we hadden een gaslamp met een "gloei kousje" over de gaspit...dat je ook niet mocht aanraken want dan kwam er een gat in... De weckketel ging ook mee...niet om te wecken... maar om als koelkast te dienen... Er werd een gat in de grond gegraven waar de ketel werd in gezet... De flessen exota...een paar flesjes bier...en de campingboter gingen in de ketel...deksel erop...en klaar was de koelkast... Nadeel van de tent was dat de spullen die buiten stonden bij regen nat werden... Mijn moeder naaide er daarom een soort klompenhok aan... Het jaar daarop werd het klompenhok uitgebreid...en hadden we een soort voortent aan de tent... Nog later werd daar weer een luifel aangenaaid...en hadden we inmiddels een grote bungalowtent... We zijn er jaren mee op vakantie geweest...wel in Nederland natuurlijk...want het buitenland bestond in mijn vroege jeugd nog niet...

De huishoudschool...

Het huishouden is een vak apart...dat bewijst wel dat er in 1888 de eerste huishoudschool opgericht werd in den Haag... Eeuwenlang was het huishouden van moeder op dochter overgegaan...De school leidde vrouwen op tot huishoudster of dienstbode...en om vrouwen voor te bereiden op hun klassieke rol als huisvrouw... Al snel kwamen er in het hele land huishoudscholen en kreeg de school al snel de geuzennaam "spinazieacademie"...omdat de voedingsleer een belangrijk onderdeel was van de school...Men at in die tijd te eenzijdig...alleen maar aardappels...en de hygiëne tijdens het bereiden van het eten was ver te zoeken... De volksgezondheid was er bij gebaat...volgens de minister van onderwijs... Het huishouden in die tijd was veel gecompliceerder...en kostte veel tijd...alles moest met de hand gedaan worden... Pas na de tweede wereldoorlog werden elektrische huishoudelijke apparaten voor grote groepen huisvrouwen betaalbaar... Men leerde er alles over hoe men wasgoed moest behandelen...het verschil in structuren van de stoffen...hoe met wasgoed moest stijven...en strijken... Maar ook gezondheidsleer...je eigen hygiene...en het zelf maken van kleding was belangrijk om te weten... Met de mammoetwet in 1968 werden ook jongens toegelaten op de huishoudschool... en mochten trouwens de meisjes naar de LTS... Huishoudkunde ontwikkelde zich daarna tot een ware studie...van bezem tot stofzuiger...van houtkachel tot magnetron...de huishoudschool ging met zijn tijd mee... Zo vinden hedendaagse studies als Facility Management...en Voeding en Diëtetiek hun oorsprong in dit onderwijs... In 1992 is de huishoudschool opgegaan in het LHNO..

Boldoot...

Bijna iedere vrouw had vroeger in haar handtas een flesje Boldoot eau de cologne...en een zakdoek waarop de eau de cologne gedruppeld werd...en regelmatig aan geroken werd...Zo ook mijn oma...alles in haar handtas rook naar de eau de cologne...zelfs als je een pepermuntje van oma kreeg...smaakte die naar eau de cologne... Letterlijk vertaald uit het Frans betekent eau de cologne  "water uit Keulen"... Maar wist u dat de fabriek in Amsterdam stond...aan de Singel...want daar woonde Jacobus Cornelis Boldoot... Jacob Boldoot was een handige Amsterdamse jongen...hij voegde wat geuren en kleuren toe aan een fles alcohol en verkocht het spul als een middel tegen huidproblemen...Dat het niet werkte kon niemand wat schelen...het rook wel lekker...en al gauw werd het goedje populair bij vrouwen om hun eigen lichaamsgeuren te verdoezelen... Men ging toen soms maat één keer in de week in bad of zelfs nog minder... Het reukwater ging zelfs de grenzen over door overname van een zaak in Keulen...vandaar de naam eau de cologne... De zaken van Jacob Boldoot gingen zo goed dat er grotere fabriek kwam aan de Haarlemmerdijk in Amsterdam... De nazaten van Jacob verhuisden in 1977 de fabriek naar Haarlem... Maar wat heeft dit verhaal nu te maken met de zwart-wit foto hier onder... Dit is namelijk de Boldootkar... De meeste huizen hadden rond 1900 geen riolering...men deed zijn behoefte op een houten ton...met een emmer er in en een deksel erop... In de stad heette die het "gemak"....of "secreet"...of "stilletje"... die meestal in de keuken stond... Op het platteland werd rond het gemak een huisje gebouwd en noemde men het gewoon "schijthuis"...Twee keer in de week werden in de stad door de gemeentereiniging de uitwerpselen opgehaald door de beerwagen... Maar omdat die kar vreselijk stonk werd hij in de volksmond steevast de Boldootkar genoemd... Boldoot...een Amsterdams product... met een Franse naam...van een Duitse stad... Als u het Museum Het Voorhuis bezoekt moet u zeker eens naar het toilet gaan in het museum... want daar staat nog een "gemak"... Gebruiken mag u hem niet...daarom staat er nu een porseleinen pot...wel met een deksel...maar met daarboven een knop...waar u op mag drukken...zodat de Boldootkar niet langs hoeft te komen...

Cornetmuts...

Deze muts staat ook in de linnenkast van Museum Het Voorhuis... Het is een cornetmuts...die heel vroeger in de Alblasserwaard gedragen werd ... Vanaf 1800 kreeg kleding in veel streken en plaatsen langzaam een heel eigen en herkenbare vorm... Vooral aan de mutsen die de vrouwen droegen kon men zien uit welke streek, stad of plaats men kwam... Ook kon men aan de muts zien of men in de rouw was...of men welvarend was...welk geloof men had...of welk beroep men uitvoerde... Zo was er in Spakenburg een klein verschil te zien aan de muts of men een boer of visser was... Onze kanten cornetmuts werd op zon- en feestdagen gedragen...voor 'door de weeks' droeg men een simpel gehaakt of gebreide mutsje... De kanten muts werd meestal één keer per jaar gewassen en gesteven... en werd de rand aan de voorkant of achterkant opnieuw geplooid... Elke streek had zijn eigen plooien... van heel smal tot breed... Dat wassen van de muts werd door de "mutsenwaster" gedaan...een echt beroep in de vorige eeuwen... Daarvoor werd de muts helemaal uit elkaar gehaald...en na het wassen en stijven van de delen...werden de plooitjes er met een plooi ijzer weer in geperst... Men verwarmde het onderste ijzer op de kachel...legde de strook gesteven kant erop...en met het bovenste warme ijzer werden de plooitjes erin geperst... Daarna werd de muts weer met de hand in elkaar gezet... Al met al een tijdrovend werk... Onze muts mist de plooitjes aan de achterkant...omdat wij niet in het bezit zijn van een plooi ijzer...en het beroep van mutsenwaster in de Alblasserwaard uitgestorven is... Heel jammer...wij hebben wel de mutsen nog...maar niet meer in de juiste vorm... Bij sommige evenementen in Het Voorhuis worden de mutsen door onze vrijwilligsters nog wel eens gedragen...

Luiermand...

Wat ook in de linnenkast van Museum Het Voorhuis staat is een luiermand... Zodra men wist dat er een baby op komst was, werd begonnen met de luieruitzet... Men begon met de luiermand...heel vroeger maakte men die van wilgentenen... die aan de binnenkant bekleed werd met stof...vaak katoen...batist of linnen...afgezet met een kantje... Een luieruitzet bestond uit lakentjes... kussensloopjes en dekens voor de wieg... hemdjes... luiers... navelbandjes en spuugdoekjes... En alles werd zelf gemaakt...met de hand en soms versierd met borduursels...Voor het inbakeren werden zwachtels en wikkeldoeken gemaakt... Luiertruitjes en mutsjes werden gebreid...en alles moest klaar zijn rond de 7e maand van de zwangerschap... Kleertjes waren de eerste maanden na de geboorte niet nodig...de baby droeg alleen een luiertruitje met een omslagdoek...die strak om de beentjes zat...lekker warm... De luiermand werd van generatie op generatie doorgegeven... Ook ik kreeg van mijn schoonouders de luiermand van manlief... Helaas zat er molm in en heb ik hem later weg moeten doen...

Uitzet...

De inhoud van de linnenkast was vroeger eigenlijk de bruidsschat van de bruid... De bruid zorgde voor de linnenuitzet...meestal zelf gemaakt en versierd met kant en borduursels... Dat hing van de rijkdom van de ouders van de bruid af... Linnen was voor de welgestelden...katoen voor de lagere stand... Een vast onderdeel van de linnenuitzet was het doodshemd... Onze voorouders waren goed voorbereid op hun dood...alles lag klaar voor hun "laatste reis"... Ook standaard in de linnenkast was een kinder doodshemdje... De kinder sterfte was hoog...door complicaties bij de geboorte ...slechte voeding... slecht gezondheidszorg...en besmettelijke ziektes...waar we tegenwoordig gelukkig voor ingeënt worden... Die hemdjes werden met zorg met de hand gemaakt...versierd met kantjes...zoals op de foto...en omhaakt met een siersteek...  De kousen en de muts hoorden bij het doodshemd voor volwassenen... Gelukkig zijn deze stukken nooit gebruikt en liggen ze nu in de linnenkast van Museum Het Voorhuis in Bleskensgraaf...

Kast...

In Museum Het Voorhuis staat in de opkamer deze linnenkast... Het is een kuifkast, ook wel kroonkast genoemd... Het waarom is duidelijk te zien aan zijn mooi uitgesneden kuif of kroon...Hier liggen de oude linnen- en katoenen schatten van het museum in... Een kast is een opbergruimte... vaak vernoemd naar de spullen die er in lagen... zoals een boekenkast... servieskast... bezemkast... kledingkast enz... Eeuwenlang was een kist het voornaamste opbergmeubel in huis... Pas in de 17e eeuw komen er kasten in de woningen van rijke kooplieden...toogkasten...kolomkasten...en kussenkasten... Hele rijke mensen hadden een kabinet... maar dat was meer een pronkkast... Hier werden de kostbaarheden in uitgestalt... Later werden er in woningen muurkasten gebouwd...maar die zijn er inmiddels bijna allemaal uit gesloopt... Omdat we nu steeds meer spullen hebben....heeft iedereen nu wel een opbergkast...en/of voorraadkast... Ook kasten gaan met de tijd mee... In deze kast in Het Voorhuis liggen prachtige oude gebruiksvoorwerpen van vroeger...ieder stapeltje heeft zijn eigen verhaal...maar dat is voor de volgende blog....

Verzamelen...

Al eeuwen lang verzamelen en sparen mensen spullen...soms dure objecten als zilver of schilderijen...soms waardeloze dingen zoals dode vlinders... Alle spullen van één onderwerp bij elkaar noemt men een verzameling... Ik had in mijn jeugdjaren een verzameling afbeeldingen van ons Koninklijk Huis...ik knipte alle foto's uit kranten en tijdschriften waar iemand van de familie van Oranje opstond...en plakte ze in een plakboek.... Mijn zus had een plakboek met lege suikerzakjes... en mijn broer spaarde speldjes... Die kreeg je vaak als cadeautje bij een product wat je kocht... Ook schreef hij fabrikanten een brief met de vraag of ze een speldje wilden opsturen...want ons moeder kocht natuurlijk niet alle producten...alleen die nodig waren... Na de speldjes zaten er sleutelhangers bij de producten...en weer later stickers... Een wonder vond ik die dingen...om ze in te plakken hoefde je er geen gluton op te smeren...ze plakten uit zichzelf ...als je er aan de achterkant een papiertje aftrok... Bij de lodaline...een vaatwasmiddel...kreeg je bootjes en helicoptertjes die je zelf als een puzzel in elkaar moest zetten... En voor de meisjes plastic kralenbolletjes die je aan elkaar prikte... Bij een pakje boter zaten bambinosteentjes...plastic stenen...ramen en dakjes om een huis te bouwen... Lego heeft ze later nagemaakt...denk ik... Er werd vroeger dus van alles gespaard... postzegels... munten... sigarenbandjes...foto's van filmsterren zoals Brigitte Bardot...en lucifermerken... De bovenkant van het lucifersdoosje werd er afgeknipt en ook in een plakboek geplakt... Mijn kinderen verzamelden ook...flippo's bijvoorbeeld....die zaten in een zakje chips...en kleine plastic speentjes...die je aan een ketting of armband deed...of aan een veiligheidsspeld als broche... Ook nu worden er door kinderen dingen verzameld en gespaard... spullen die nu niet meer bij de producten zitten...maar met je kassabon af te halen zijn bij de servicebalie... Kinderen van nu staan bij de uitgang van de supermarkt te bedelen om de plaatjes...dino's en zelfs plantjes... Soms moeten er dranghekken geplaatst worden om het winkelend publiek te beschermen tegen de aanvallen van de jeugd... En een plakboek heet tegenwoordig een verzamelalbum...

In Museum Het Voorhuis is nu nog steeds een verzameling te zien van puddingvormen...meer mijn ding nu...!

Kolen...

Wij hadden vroeger ook zo'n kachel in de voorkamer staan...met mica glasraampjes... Die brandde alleen op zon-en feestdagen... want dan zat je in de voorkamer... Op doordeweekse dagen zat men in de woonkeuken... Vaak was de voorkamer van de keuken gescheiden met schuifdeuren...het zij van glas...of hout...en soms van glas-in-lood... Dat hing van status en rijkdom af... Boven de kachel hing bij ons een vierkant kleed...dezelfde als op de foto... overhoeks opgehangen...met daarop een koperen salamander... Trouwens de planten op de foto zijn ook heel kenmerkend voor de jaren 60... De kachel in de voorkamer werd de haard genoemd en gestookt met antraciet of cyntraciet....Dat zijn vormen van steenkool en gaven niet zo veel stof... Ze waren wel duurder dan bv. eierkolen... die doordeweeks in de driegaatskachel in de keuken gestookt werden... Eierkolen werden gemaakt van samengeperst antracietgruis... Op elke eierkool werden de eerste twee letters ingeslagen van de kolenmijn waar ze van afkomstig waren... 's Nachts ging er een briket in de kachel...wij noemden ze trouwens "sloffen"... een soort kleine baksteen van steenkool... Die bleef lang gloeien...en als je die 's morgens met de pook uit elkaar haalde...en er weer eierkolen oplegde...ging de kachel weer snel branden... Bij ons was het vaak een strijd wie van de kinderen de kolenkit moest vullen... een niet zo'n leuke dagelijks taak... Eierkolen uit het kolenhok spitten ging nog wel...maar antraciet was lastiger...en je werd zwart van het kolengruis... In Groningen en Drenthe balen ze er nu van...maar wat ben ik blij met die gasbel die gevonden werd in 1959...en ons vanaf de jaren 70 voorziet van aardgas...

Pap...

Aanstaande zaterdag 8 juli kunt u in Museum Het Voorhuis uw eigen puddingvormen laten beoordelen wat betreft ouderdom enz... Het Museum is geopend vanaf 14.00 uur tot 16.30 uur... Tevens kunt u dan de tentoonstelling bekijken over de vele puddingvormen die tentoongesteld zijn... Iemand zei laatst tegen mij : ik heb geen puddingvormen want ik eet geen pap...  Maar pap is heel wat anders dan pudding... Pap bestaat voor het grootste gedeelte uit melk...die meestal wat dikker gemaakt wordt door bv. meel of iets anders toe te voegen... Ook doet men vaak suiker of stroop door de pap... Volgens de warenwet moet pap voor 50 % uit koemelk bestaan...met een vetpercentage van 2,6 %... Hoe dat te meten is weet ik niet...zal wel op een melkpan staan waarschijnlijk... Je hebt verschillende soorten pap... broodpap... gortepap... havermoutpap... griesmeelpap... karnemelksepap... rijstepap... en lammetjespap... Met deze laatste pap is iedereen boven de 50 jaar grootgebracht... melk met kindermeel (fijne bloem)... Hoe meer honger je had...hoe dikker de pap werd gemaakt... Wanneer een pap zo dik gemaakt wordt dat deze niet meer vloeibaar is...gaat de pap over in pudding... Een griesmeelpap wordt dan griesmeelpudding... Pap wordt vaak als ontbijt gegeten...of na de warme maaltijd... Vroeger at men ook vaak pap voordat men naar bed ging...in melk zit het stofje tryptofaan... waar je slaperig van wordt... Alleen moet je minimaal 2 of 3 liter melk drinken om enig effect te voelen...maar dat wist men vroeger nog niet...

Het huwelijk...

Heel vroeger trouwde men niet uit liefde voor elkaar...maar meer om praktische en economische redenen... Het huwelijk was vaak een verplichting...opgelegd door de ouders...om bezittingen... erfenissen...rangen en standen veilig te stellen...  De eerste huwelijken werden pas in de Middeleeuwen voltrokken... en de kerk speelde daar een grote rol in... Zo mocht er niet in de familie getrouwd worden...bv broer en zus...nicht en neef...en sexualiteit moest beteugeld worden...dat was alleen bestemd voor gezinsuitbreiding... Heel veel Middeleeuwse gebruiken hebben wij overgenomen... maar wel met inmiddels een andere betekenis : de bruidssluier...die was er voor om te zorgen dat de bruidegom voor het huwelijk niet op de loop ging... Vaak had hij zijn bruid nog nooit gezien... en soms was ze niet moeders mooiste... Het bruidsboeket : de Middeleeuwse bruid droeg een bosje knoflook en dille ... voor bescherming tegen de pest... De trouwjurk: hoe meer stof er aan de jurk zat, hoe meer versiering en kleuren...hoe rijker en belangrijker men was... En aan de koets van het bruidspaar werden rammelende voorwerpen gebonden tegen de boze geesten... Gelukkig is het sluiten van een huwelijk nu een heel liefdevolle gebeurtenis...

Badkleding...

Vandaag was het Pinksteren...en dan begon vroeger het zwemseizoen... Het water in de sloten was dan inmiddels warm genoeg om in te zwemmen... Als jong kind had ik nog geen zwemkleding...ik zwom in mijn onderbroek...later kreeg ik een gebreide zwembroek...die drie maten groter werd als ik het water uit kwam... Heeeel vroeger werd er ook al gezwommen, maar dan alleen in de zee... Men huurde dan een badwagen...waarin de dames zich omkleedden... Die badwagen werd daarna de zee ingereden... zodat de dames, zonder dat de heeren hen zagen, de zee in konden gaan...  De dames droegen badpakken met pijpjes...de mannen een soort hansop... In het preutse Engeland was er zelfs strandpolitie...die er op toezag dat de rokjes van de badpakken niet te kort waren... In de loop der jaren werd badkleding met steeds minder stof gemaakt...en is gelukkig de strandpolitie verdwenen... Die zou het anders nu vreselijk druk hebben...!

Expositie...

Vanaf a.s. zaterdag 3 juni start er een nieuwe expositie in Museum Het Voorhuis... Pudding Vormidable...een bijzondere tentoonstelling over puddingvormen uit de periode 1740 tot 2017... Twee dames hebben een deel van hun verzameling in bruikleen gegeven: Annette van Vianen en Pia van Ieperen... Vroeger waren puddingvormen uitsluitend van aardewerk gemaakt...maar ook de pudding...en de vormen...gaan met hun tijd mee... In de middeleeuwen gebruikten ze nog vlees als vulling in de pudding...en de puddingvormen van nu zijn van siliconen gemaakt... Op 24 juni...22 juli...en 19 augustus is er zelfs een puddingproeverij in Het Voorhuis... Op 8 juli worden de door bezoekers meegebrachte puddingvormen beoordeeld...en er komt een heuse puddingwedstrijd op 9 september... Maak dus uw lekkerste...mooiste pudding en doe mee...!!

Zondagmiddag...

In mijn jeugdjaren was de zondagmiddag wandelmiddag...wel na het radioprogramma " langs de lijn " met commentaar van Leo Pagano en Jan Cottaar... We liepen dan een rondje Goudriaan of gingen bij familie op de koffie... Ook bij minder weer was het rondje verplicht...en je ging weer naar huis als de kerkklok ging luiden om half zes....zodat je snel nog een boterham kon eten...voordat je naar de kerk ging... Ik vond het wel gezellig...samen met mijn ouders wandelen...in je zondagse kleer...en met mooi weer mocht de poppenwagen ook mee.... Ik had een "echte"...waarvan de kap naar beneden kon... Ook plukte ik vaak tijdens de wandeling een bos bloemen in de bermen...die werd in een vaas gezet..voor op de tafel buiten... Want wilde bloemen hoorden buiten... Ook heel vroeger werd er al gewandeld...in speciale wandelkleding...met je mooiste hoed op je hoofd...zoals op deze oude foto te zien is... Wandelen hoorde gewoon bij de zondag...door de weeks had men daar geen tijd voor...

Zelf gebreid...

In het depot van Het Voorhuis staan heel veel dozen met oud textiel opgeslagen... Kledingstukken van vroeger...die het waard zijn om bewaard te worden... Van gebreid ondergoed tot oude herenpakken en elegante damesjaponnen... Op de foto staan kniekousen...meestal door opoe of moeder zelf gebreid... Ook ik heb ze gedragen...wel op zondag natuurlijk...want deze kousen behoorden tot je " zondagse kleer "... samen met je zwarte lakschoenen... Ik vergeet nooit het ellendige elastiek dat door het bovenste gaatjesrandje geregen was...dit om te voorkomen dat de kousen afzakten... Dagen later was de afdruk van het elastiek nog in je benen te zien... en dat jeukte verschrikkelijk....

Kokosmat...

Toen ik trouwde...lang geleden...kreeg ik van iemand een mattenklopper cadeau... Die had de letter M van het ABC spel...en een mattenklopper hoorde natuurlijk bij je uitzet... Wel stond er in het bijbehorende gedicht dat hij voor manlief bedoeld was...voor als hij eens te laat thuis zou komen... Ik heb hem vaak gebruikt...maar dan wel voor de kokosmatten...traploper... en kussens... In de stad had men geen kleerrek of klopstok...daar kwam gewoon de tapijtenklopdienst aan de deur... Waarschijnlijk  voor de Perzische tapijten...want of mijn kokosmatje in dit apparaat paste betwijfel ik...

Primitief...

Tijdens het gesprek op TV deze week met onze Koning...gaf hij aan dat hij geen televisie keek... tijdens zijn jeugdjaren...maar wel naar de radio luisterde... Ook ik groeide op in het televisieloze tijdperk... Hoewel...onze buurtjes van toen...drie vrijgezelle broers de Baat...hadden al wel een televisie...en op woensdagmiddag mochten alle buurtkinderen bij hen komen kijken... Zittend op de vloer...gordijnen dicht...keken we naar de Verrekijker...en Dappere Dodo... Tijdens mijn teenerjaren luisterden we naar de piratenzenders...radio Veronica...radio Caroline...radio Noordzee...en radio Luxemburg... Zodra de transistor radio zijn intrede deed...kon je overal radio luisteren... Ik nam hem mee naar bed...om diep onder de dekens naar muziek te luisteren... Dat mochten mijn ouders niet weten...want in bed hoorde je te slapen.... Elke vrijdag uit school ging je bij de platenzaak een top 40 halen...zodat je wist wat er op zaterdag op de radio kwam... Met je cassetterecorder zat je klaar om de hits op te nemen...zodat je je eigen muziek had...en geen singeltjes meer hoefde te kopen... Vaak stond de muziek er dan maar half op ...of praatte er iemand doorheen...omdat je te vroeg...of te laat de knop REC indrukte... Ik denk...dat wij voor de jeugd van nu...toen erge primitievelingen waren... 

Boenstoep...

De wekelijkse was werd vroeger uitgevoerd op de boenstop... Sommige boeren hadden een stoephok...met daarin vaak een stookplaats om het waswater te verwarmen... De vuile was werd in een teil met warm water gedaan...groene zeep erbij met de zeepklopper...en met de wasstamper bewerkt... Bij de witte was ging er blauwsel door het water...daarna werd de was geschrobd op het wasbord...en te drogen gelegd op de bleek...dat was een stuk grasland...of gewoon op de hè- ning... de heg dus.... Ook werden vroeger op de stoep de klompen schoongeboend en daarna geschuurd... Gisteren werd dit alles gedemonstreerd door vrouwen van de beheerscommissie van Museum Het Voorhuis...dat het 10 jarig bestaan vierde...Er was veel belangstelling voor deze wasdemonstratie... vooral van vrouwen die nu nog meer van hun wasmachines en wasdrogers gaan houden...

Overtoom...

We kennen allemaal het liedje van "schuitje varen...theetje drinken...varen we naar de overtoom ". Maar waar vaarde men eigenlijk naar toe...wat is een overtoom... Een overtoom is een installatie... waarbij een schip of schouw over land van het ene in het andere water wordt getrokken...met het doel om een peilverschil te overbruggen...  Een soort voorloper dus van een schutsluis... Vroeger waren er in de Alblasserwaard diverse overtomen... o.a. bij Arkel waar schepen uit Gorcum overgezet werden naar de Zederik... De Commissie Restauratie Kleine Monumenten van de Historische Vereniging Binnenwaard heeft met steun van de Gasunie en de Provincie Zuid-Holland weer zo'n overtoom gebouwd in het Alblasserbos.. Rijdt u op de provinciale weg 214 bij de rotonde naar Oud-Alblas kunt u hem zien staan...  Op zaterdag 22 april a.s. wordt hij officieel door burgemeester van der Borg in gebruik genomen... Hoe... dat is nog een verrassing...

Oldtimer...

Op zaterdag 22 april  organiseert de Historische Vereniging Binnenwaard een oldtimer rit door diverse dorpen in de Alblasserwaard...Museum Het Voorhuis is 10 jaar geleden in gebruik genomen door de HVB...en dat wordt de hele dag gevierd in- en rondom boerderij Gijbeland...waar het Voorhuis een onderdeel van is... Deze oldtimer rit wordt dus uitgevoerd door bejaarde auto's...motoren...en vrachtauto's... Voorafgaande aan de toertocht zijn de voertuigen te bewonderen rondom boerderij Gijbeland te Bleskensgraaf...tussen 9.30 uur en 11.00 uur... En nu maar hopen dat alles goed verloopt en niet zo eindigt als de auto op deze oude foto...

Nationale Museumweek

Volgende week is het Nationale Museumweek...van 3 tm 9 april...en Museum Het Voorhuis doet daar natuurlijk ook aan mee... Elke middag is Het Voorhuis geopend...enkelen van de  vele vrijwilligers tonen dan hun specifieke bezigheden... Ook is dan de tentoonstelling over de familie van Slijpe te bezichtigen... Op woensdagmiddag is er zelfs een middag...speciaal voor kinderen... 

Op de website van de Nationale Museumweek las ik dit prachtige stukje...

Waar....?

Waar komt ons verleden tot leven... waar bewaren we onze schatten... waar kunnen we leren wie we zijn... waar komen we weer even tot onszelf... waar komen we tot onverwachte ontmoetingen... waar vinden wij ons echte goud...?

In onze musea...

In deze veranderende wereld zijn musea misschien wel belangrijker dan ooit... Het zijn onze plekken van bezinning en herkenning... van verwondering...verbazing en ontroering... Musea verbinden ons met het verleden...met het nu... met het grote verhaal over wie we werkelijk zijn...

Van Slijpe...

In museum Het Voorhuis is op het ogenblik een tentoonstelling te zien over de familie van Slijpe... Ruim twee en halve eeuw is een lid van deze familie...vrijwel ononderbroken...een bestuurder van Goudriaan en Ottoland geweest... Het begon met Lucas Willem...in 1705 werd hij baljuw en schout van de twee dorpen... Zijn zoon Rogier nam de taak van zijn vader over in 1730... Daarna volgden er nog een Lucas...een Nicolaas...weer een Rogier...een Johannes...een Wijnandus...tot en met de laatste Rogier... Zijn huwelijk met Teuntje Korevaar bleef kinderloos...in 1958 werd hij opgevolgd door Muus Visser... Van de laatste burgemeester van Slijpe...RDCM...is in museum Het Voorhuis o.a. zijn ledikantje te bewonderen... Ook zijn gebreide  borsterok...en één schoentje zijn bewaard gebleven... Op de foto staat het latere burgemeestershuis in Goudriaan... op de onderste foto staat het echtpaar van Slijpe...bij een bezoek aan Ottoland... met op de achtergrond de huizen van de families Romijn (de bakker) en de Hoop...tegenover de Hervormde Kerk... Ook deze foto's zijn te zien in Het Voorhuis...elke zaterdag geopend van 14.00 uur tot 16.30 uur...

Geschiedenis...

En dan kom je in oude geschriften dingen tegen over je eigen dorp Goudriaan...die ik nooit geweten heb... Dat er in Goudriaan vroeger een jaarlijkse Kermis was...dat we ooit belegerd zijn door bewoners...uit Hoornaar... Goudriaan was Patriottisch...Patriotten waren burgers...die in opstand kwamen tegen Stadhouder Willem V ...die ze zagen als een soort dictator... Ze eisten meer zeggenschap door burgers in de politiek... De stadhouder riep later de hulp in van Pruisische troepen...om de orde te herstellen... Wie geïnteresseerd is in het vroegere...woelige...Goudriaanse leven...bij deze...

De grote schoonmaak....

De grote schoonmaak...of voorjaarsschoonmaak...werd uitgevoerd na de winter... Zodra de kolenkachel uit ging...de eerste zonnestralen in het huis kwamen...en men daardoor stofdeeltjes zag zweven...werd het tijd om het hele huis eens goed schoon te maken... Kamer voor kamer werd aangepakt... alle ramen...deuren...en vloeren...moesten gesopt worden... Gordijnen werden afgehaald...en gewassen... of werden buiten gehangen om te "luchten"... Matrassen werden naar buiten gesleept...de dekens gewassen... en vloerkleden en lopers werden opgerold en naar buiten gebracht... Ze werden op de klopstok gehangen...en flink bewerkt met de mattenklopper... De meubels werden in de boenwas gezet... Soms moest er ook gewit en behangen worden... werden alle kasten leeggeruimd...het serviesgoed gewassen... en voordat alles weer ingeruimd werd... werd eerst het kastpapier vervangen... Dat was papier...dat op een rolletje zat...op maat werd geknipt...en met punaises op de ruwe kastplank werd geprikt... Het duurde meerdere dagen...of weken...voor dat men klaar was...maar het was wel zaak om voor de Pasen klaar te zijn... Met Pasen was je huis schoon...en waren je nieuwe zomerkleren...en schoenen...aangeschaft...  Vandaar het gezegde " op je Paasbest zijn "....

Zandtapijt...

Een zandtapijt werd gemaakt door zand te strooien op een harde ondergrond... Vroeger werd dit gedaan als men te weinig geld had om een echt tapijt te kopen... Je deed fijn...droog...wit zand in een gevouwen stuk papier...en strooide daarmee mooie patronen op de vloer... Meestal waren dat bloemen... korenaren... of figuren met veel krullen... De vrouw des huizes deed dat meestal op zaterdag...zodat de keuken...of kamer...er op zijn zondags uit kwam te zien... De echte creatievelingen strooiden uit de losse hand...en hun tapijten waren vaak prachtige kunstwerken....Op maandag veegde men het zand weer bij elkaar...en werd het bewaard voor het volgend weekend... Wat een werk...denk je dan...maar voor veel vrouwen was het zandstrooien een welkome afwisseling...na het zware boerenwerk...

Schouwlijst...

De oorspronkelijke boerderij is in de loop der eeuwen natuurlijk diverse keren verbouwd... zijn er delen gesloopt...of aangebouwd... Ook het wonen en werken op deze boerderij ging met de tijd mee... Ik weet nog dat onze ouders en grootouders dat ook deden...een balkenplafond was een stofnest...daar werd board voor gespijkerd...en voor de paneeldeuren schroefde men gewoon een houten plaat...dan kreeg  je een gladde deur...die veel makkelijker te zemen was... In deze boerderij was dat ook gebeurd.... Bij de afbraak kwam achter een met leem gemetselde muur een schitterend stuk schouwlijst te voorschijn... van eikenhout...waarin panelen zijn aangebracht...die zijn ingelegd met ebbenhout...en versierd met een gesneden mannenhoofd... Bouwhistorici...die de sloop begeleidden... waren zeer verrast en opgewonden na de vondst... De lijst is overduidelijk renaissancewerk...in zwang van 1550-1640... Het snijwerk en de luxe materialen duiden op een behoorlijke welstand van de opdrachtgever... Een bezoeker aan ons museum...uit Middelburg...bood aan om...vanaf het gevonden stuk...de schouw na te maken... Het eikenhout komt van oude eiken tafels...het kopen van het ebbenhout waren de enige onkosten... In mei 2010 is de nieuwe lijst geplaatst en heeft Het Voorhuis een heel bijzondere...voor de streek unieke...schouwlijst binnen haar muren gekregen....

Virus...

Omdat ik een paar dagen geveld was door het griepvirus... had ik tijd zat...om na te denken...hoe het vroeger ging: griep en medicijnen... Eigenlijk was het de bedoeling dat je zo wie zo niet ziek zou worden...daarom moest je elke avond een lepel levertraan doorslikken...Levertraan was een vitaminestoot...AD...die er voor zorgde dat het griepvirus niet toe kon slaan... Bahhhh... WAT WAS DAT VIES... Later kwamen er van die glazige gele pillen voor in de plaats...tegenwoordig is het gelukkig in druppelvorm te koop...die roer je gewoon door je eten heen... Ook werden we op school gecontroleerd op TBC...toen een gevaarlijke longziekte...door middel van een "schrapje" op je arm... Eerst werd er een druppeltje virus op je arm gedaan...de zuster schrapte met een soort kroontjespen...drie keer...door die druppel heen...daarna moest je een paar minuten wachten...en dan werd er een pleister opgeplakt.... Na een week kwam de zuster kijken of er een bult op je arm zat...of de "schrapjes" opgekomen waren.... Zo ja...moest je naar het ziekenhuis...om longfoto's te maken.... Bij griep waren er allerlei middeltjes om de koorts...en het hoesten...te verlichten.... Het lekkerste was toch...om zelf dropwater te maken...dat kon alleen maar met laurierdrop... Ik heb het recept gevonden...probeer het eens te maken...als uw kinderen erg hoesten... Het helpt echt....!

Planken...

Vroeger zag je niets anders : kou of geen kou...de was werd buiten gedroogd... Zelfs als het vroor dat het kraakte hing de was aan de drooglijn... Vrolijk hingen de stijfbevroren onderbroeken... handdoeken... en lakens...als planken aan de lijn... Als je het wasgoed binnenhaalde...zei mijn moeder  altijd...dat je voorzichtig moest doen....omdat het wasgoed kon breken... Of dat echt zo was...weet ik niet...maar ik heb nooit iets gebroken...dat weet ik wel... De was werd binnen bij de kachel weer ontdooid...en verder gedroogd...dat ging veel sneller nadat het bevroren was geweest... Het wasgoed werd door het bevriezen ook veel zachter...en rook ook veel lekkerder... TNO heeft dat ooit eens onderzocht...bacteriën die vieze luchtjes veroorzaakten gingen dood door de vorst...en vezels gingen opener staan door de kou...waardoor het wasgoed zachter werd.... Tegenwoordig hebben we wasdrogers...wasverzachters...en droogtrommeldoekjes....maar die kunnen voor mij de geur van bevroren wasgoed nooit overtreffen... 

Bedstee...

In de opkamer van Museum Het Voorhuis bevindt zich een bedstee... Het was niet de oorspronkelijke plek voor een bedstee...meestal was dat in de woonkamer...waar het vuur brandde... Er waren in die tijd nog geen kachels...alleen één stookplaats onder de schouw... die diende als kookplaats...en tevens als warmtebron... Het was dus logisch dat de bedsteden dicht bij het vuur gebouwd werden... had men toch nog een beetje warmte in de winter... In de bedstee ligt een strobed...daarop dikke gestikte dekens... Op de plank aan het hoofdeinde staat de beddepan, een soort kruik... een blaker, een soort kaarsenhouder...een olielampje...en de po... Aan het voeteneind is een houten bak gemaakt...de krib...daar sliep de baby... Als er een nieuw kindje kwam...dan moest het kindje in de krib plaats maken voor de nieuwe baby... De lade onder de bedstee trok men dan 's avonds open... er werd een matrasje ingelegd...en daar kon dan kind nummer één slapen...Hier komt dan ook het gezegde vandaan...van het ondergeschoven kindje... Op de foto heeft de bedstee gordijntjes... normaal zitten er deuren voor...maar voor de tentoonstelling over "Damast" hebben de deuren nu even plaatsgemaakt voor gordijntjes...

Zaterdagavond....

In mijn jeugd was de zaterdagavond een echte familieavond... Er was nog geen televisie...geen computer...en geen enkel speelgoedje waar een batterij in moest... Batterijen waren er al wel...alleen waren ze groot...vierkant...en hartstikke plat... We deden op zaterdagavond spelletjes met elkaar... bordspellen... zoals ganzenborden en kwartetten... Op de foto zie je dat de vader met zijn zoon speelt...met houten blokken werden bouwsels gemaakt...die moest je wel zelf verzinnen... voorbeelden waren er niet... Na het spelen moest alles weer netjes terug in de blokkendoos....en daar was wel een voorbeeld van...want hij moest wel dicht geschoven kunnen worden... Als alles opgeruimd was...kwam het leukste...en het lekkerste...van de zaterdagavond... Er werd een krant uitgevouwen en op tafel gelegd...en daarop werden pelpinda's gegooid... Het hele gezin ging aan tafel om te pellen....en om ze op te eten... Soms mocht de radio aan...niet te vaak...want dat kostte stroom... Het gezin op de foto was redelijk welgesteld....ze hadden al Jabo tapijt op de vloer...wij hadden nog zeil... Later kregen wij ook Jabo...ik haatte dat harde spul...als je op je knieën zat...stond het patroon van de Jabo dagen later nog in je knieën...  Voor de jeugd die dit leest: dat zilverkleurige ding naast de kachel is een asbak...op standaard...die zette je naast je stoel...als je rookte...heel lux... De as verdween door op een knop te drukken...die de bodem liet ronddraaien en zakken... zodat de as naar beneden geslingerd werd... Voor toen...een geweldige uitvinding...

Gebinten....

Denken wij nu..een kei te zijn...wat de Nederlandse waterhuishouding betreft...nou...heel vroeger wisten ze dat ook al hoor... Ook toen vocht men al tegen het wassende water ...en nog veel vaker als nu... Er waren wel dijken om de polder...maar die waren niet zo hoog...en sterk...als tegenwoordig.. Hoe toen met overstromingen om te gaan... was goed te zien toen de Gijbelandse boerderij afgebroken werd...en het geraamte te voorschijn kwam... Dat geraamte bestond geheel uit gebinten...dikke balken...staanders en liggers...die onderling gekoppeld waren... en zo een stevig geheel vormden... Daartussen werden de muren opgetrokken... Die waren heel vroeger van hout...riet...of leem... Bij een overstroming spoelden de muren weg...maar het geraamte bleef staan... het herstel daarna was daarom zo gepiept... nieuwe muren tussen de gebinten...en klaar was Kees... De oude... zware... eikenhouten gebinten... van toen... zijn bij de herbouw weer gebruikt...en nog goed te zien binnen in Het Voorhuis... 

Voorgeschiedenis....

Vandaag de eerste officiële blog over  Museum Het Voorhuis...het onderkomen van de Historische Vereniging Binnenwaard....kortweg de HVB...  Het Voorhuis wordt door de HVB gehuurd van stichting boerderij Gijbeland...die de boerderij beheert....en diverse afdelingen van de boerderij verhuurt aan  verenigingen en bedrijven....Deze boerderij stond oorspronkelijk op de Gijbelandsedijk in Brandwijk...en zou afgebroken worden om een nieuwe moderne boerderij te bouwen... ik herinner me de boerderij nog..helemaal begroeid  met klimop.... Historisch gezien was het belangrijk dat hij bewaard zou blijven...hij vertelt heel veel over het vroegere leven en wonen in de Alblasserwaard...deze boerderij is namelijk gebouwd in de tweede helft van 17e eeuw... dus tussen 1650 en 1700.... Maar bij de sloop zijn er ook bodemvondsten gedaan...hoofdzakelijk aardewerk...die er op wijzen dat er op deze plek al bewoning was... vanaf de 12e eeuw.... Hij is dus op Gijbeland afgebroken... en in Bleskensgraaf weer opgebouwd....onder toezicht en medewerking van bouwhistorici... architecten... archeologen... en heel veel vrijwilligers...die maandenlang stenen hebben zitten bikken... Onderdelen en oude bouwmaterialen... die nog gebruikt konden worden bij de herbouw...werden in december 2004 naar Bleskensgraaf gebracht...en op 10 maart 2007 werd museum Het Voorhuis van de HVB geopend... Dit jaar dus 10 jaar geleden...

P.S.  Het is dit keer misschien een saaie blog... maar de voorgeschiedenis is te interessant om niet te vermelden....Ik beloof...dat de komende blogs hartstikke leuk en herkenbaar worden....

Nieuw...

Vanaf nu...ga ik eens per week...een blog schrijven...over Museum Het Voorhuis in Bleskensgraaf... Ik ben daar vrijwilliger...zit in diverse commissies...waaronder ook de educatiecommissie ...en ben daardoor heel veel te weten gekomen over het leven van vroeger in de Alblasserwaard...  In het depot van Het Voorhuis zijn heel voorwerpen te vinden over " vroeger "... en daar ga ik u in deze blog wat over vertellen.... Voor mensen boven de 50 jaar zal dat heel herkenbaar zijn...maar voor iedereen onder de 50 is het heel leerzaam om te weten...hoe ouders... en grootouders...zich kleedden...wat voor voorwerpen ze gebruikten om mee te werken...het huishouden deden...en mee speelden... Ook wil ik met deze blog meer bekendheid geven aan Museum Het Voorhuis...om u nieuwschierig te maken... zodat u misschien het museum ook eens komt bezoeken...Op dit moment hebben we bijvoorbeeld een heel mooie expositie over damast...het bekijken waard...